W Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie przez dwa dni obradować będą pedagodzy resocjalizacji, a więc przedstawiciele inter- i transdyscyplinarnej nauki społecznej rozwiązujący problemy osób niedostosowanych, zwłaszcza zajmujący się w swoich badaniach zagrożeniami w rozwoju moralnym osób w toku ontogenezy, niedostosowaniami społecznymi i wykolejeniem przestępczym dzieci i młodzieży, a także osób dorosłych. Jak wyjaśnia istotę przedmiotu badań tej pedagogicznej subdyscypliny wiedzy - Wiesław Ambrozik (Pedagogika, red. B. Śliwerski, tom 4, Gdańsk 2010):
Niedostosowanie społeczne – termin ten pozostaje w bliskości z takimi pojęciami jak: nieprzystosowanie społeczne, wykolejenie społeczne czy przestępcze. Pod pojęciami tymi rozumie się najczęściej utrwalone i powtarzające się zachowania, pozostające w sprzeczności z powszechnie uznawanymi normami (prawnymi, moralnymi, obyczajowymi), wartościami i oczekiwaniami społecznymi, które pojawiają się bądź na skutek zaburzeń wewnętrznych bądź też jako efekt niekorzystnych warunków środowiskowych. Czym innym jest oczywiście wykolejenie społeczne (przestępcze) u dorastającej młodzieży i u osób dorosłych. Zachowania przestępcze młodzieży mają często charakter zabawy, bądź też są zachowaniami czysto autotelicznymi lub sposobem na zdobycie akceptacji grupy rówieśniczej. W przypadku osób dorosłych zachowania te mają już postać bardziej rozwiniętą i utrwaloną oraz pozostają w ścisłym związku z antagonistycznym ustosunkowaniem się do wszelkich obowiązujących norm życia społecznego
Spoglądając do programu obrad, znajdziemy w nim tematy referatów, które wpisują się w najbardziej kluczowe problemy tej pedagogiki, a wygłaszają je znakomite autorytety naukowe z kraju. Pierwszego dnia obrad, po moim referacie poświęconym patologiom w szkolnictwie wyższym - referat wygłosił prof. dr hab. Andrzej Bałandynowicz na temat paradygmatu inkluzji i kataleksji jako podstawy kreowania systemu reintegracji społecznej skazanych. Już miałem okazję relacjonować znakomity wykład tego Profesora na innej konferencji naukowej. Także dzisiaj wysłuchałem go z wielką satysfakcją, gdyż znakomicie łączył aspekty prawne, etyczne, psychologiczne i pedagogiczne w pracy resocjalizatorów z osobami skazanymi, które funkcjonując w patologicznym systemie penitencjarnym w naszym kraju (wszystkie jego elementy są dysfunkcyjne) nie mają szans na odzyskanie poczucia własnej wartości i włączenie się w życie społeczne zgodnie z obowiązującymi w nim normami. Zainteresowanych odsyłam do znakomitej książki Profesora p.t. Probacja. Resocjalizacja z udziałem społecznym (Warszawa 2011), w której tak, jak i w czasie tej konferencji, ukazuje nową filozofię karania i modernizowania systemu penitencjarnego w Polsce. Jeśli nie odejdziemy od niesprawiedliwego i nieskutecznego karania osób skazanych, to będziemy bać się tych, którzy po latach pobytu w więzieniu - a właśnie min. sprawiedliwości informował społeczeństwo o tym, co władze zamierzają czynić po opuszczeniu więzień groźnych zabójców - powrócą na drogę przestępczą.
W podobnym tonie i treści przebiegał referat - dra hab. Marka Konopczyńskiego, prof. Pedagogium - Wyższej Szkoły Nauk Społecznych w Warszawie, w którym uświadamiał nam mity polskiej resocjalizacji. Mówił o micie omnipotencji prawa jako skutecznego narzędzia zarządzania człowiekiem niedostosowanym społecznie i związanego z tym zwiększania represyjności systemu wobec przestępców, o micie niedoskonałych wychowawców-resocjalizatorów oraz o micie resocjalizacji jako działalności terapeutycznej. Wskazywał zarazem na nowe teorie i modele kognitywistyczne i związane z interakcjonizmem symbolicznym, które wnoszą nowe źródła poznania przyczyn i przejawów zachowań przestępczych oraz pozwalają na jakościowe badanie jakości procesów resocjalizacyjnych.
Zainteresowani tą debatą mogą jeszcze dzisiaj zajrzeć do APS. Są tu najlepsi znawcy polskiej resocjalizacji, profesorowie: Krystyna Marzec-Holka (prowadząca obrady), Zbigniew Izdebski (Problematyka pracy z młodocianymi sprawcami przemocy seksualnej - to idealny temat do analizy wydarzenia, jakie opisywałem na jednym z łódzkich basenów), Teresa Sołtysiak (Trudności w działalności profilaktycznej i resocjalizacyjnej w erze konsumeryzmu), Adam Frączek (O odmianach agresji interpersonalnej), Irena Pospiszyl (Atrybucja kontroli winy a umiejętności przystosowawcze jednostki), Dorota Rybczyńska - Abdel Kawy (System leczenia osób uzależnionych od narkotyków w Polsce), Robert Opora (Czynniki zwiększające efektywność programów resocjalizacyjnych), Małgorzata Kowalczyk (Inspiracje dla oddziaływań resocjalizacyjno-terapeutycznych adresowanych do kobiet wykorzystujących seksualnie dzieci), Beata Nowak (Działania społeczne na rzecz rodzin w kryzysie złożonym), Mariusz Jędrzejko (Nowe typy zaburzeń i uzależnień a potrzeby profilaktyki i resocjalizacji), Jacek Kurzępa ("Nie wystarczy "tylko być" w pracy z osobami z obszarów trudnych pomocowo), Lucjan Miś (Reakcja społeczna na przestępczość), Jerzy Modrzewski (Tradycje i dynamika rozwoju instytucjonalnej refleksji wobec praktyki penitencjarnej), Kazimierz Wojnowski (Motywacja aksjologiczna w pomocniczości wobec zagrożonych wykluczeniem) i Janusz Surzykiewicz (Wyniki dotyczące związku agresywności i zaburzeń poznawczych osób osadzonych w zakładach karnych).
W czasie konferencji toczą się równolegle obrady w sekcjach poświęcone takim zagadnieniom, jak: czynniki determinujące jakość współczesnej profilaktyki, prawno-karne inspiracje w resocjalizacji, warsztaty profilaktyczne. resocjalizacji nieletnich, patologizacji zachowań w kontekście korelatów socjologiczno-pedagogicznych i psychologicznych oraz resocjalizacji penitencjarnej.
