05 lipca 2011

Gdzie warto studiować pedagogikę specjalną w naszym kraju?


Pedagogika specjalna jest tym kierunkiem studiów, który w ostatnich latach zwraca uwagę coraz większej rzeszy kandydatów na studia. Jest to bowiem ta dyscyplina wiedzy naukowej, która odpowiada na wzrastającą z każdym rokiem liczbę dzieci, osób dorosłych i starszych dotkniętych różnymi dysfunkcjami, będących z jakiegoś powodu niepełnosprawnymi, a zatem wymagającymi profesjonalnego wsparcia, pomocy, w tym także edukacji. Poziom humanizmu mierzy się w rozwiniętych społeczeństwach i demokracjach właśnie troską o dzieci i osoby niepełnosprawne. Jak pisze w najnowszym IV tomie międzynarodowego podręcznika pod moją redakcją „Pedagogika. Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji” (GWP: Gdańsk 2010) wybitny ekspert w zakresie pedagogiki inkluzyjnej prof. Viktor Lechta z Uniwersytetu w Trnawie:

"Transdyscyplinarny sposób rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych nabrał w ostatnich dziesięcioleciach niezwykle intensywnego rozwoju. Trend integratywnej pedagogiki specjalnej, który dominował w początkowym okresie został w ostatnim czasie poszerzony o pedagogikę inkluzywną: t. j. podejmującą troskę na rzecz optymalizacji edukacji wszystkim osobom niepełnosprawnym, dotkniętym czy zagrożonym niepełnosprawnością dzieciom w szkolnictwie powszechnym. Chodzi tu o nową filozofię edukacji „szkoła dla wszystkich“, w ramach której każdy uczeń traktowany jest jak indywidualność ze swoimi specyficznymi potrzebami edukacyjnymi. O ile w ramach filozofii edukacji integracyjnej małe dziecko miało porzystosowywać się do uwarunkowan szkolnych, o tyle filozofia edukacji inkluzywnej eksponuje potrzebę przystosowywania środowiska szkolnego do potrzeb wszystkich dzieci. Ta właśnie filozofia edukacji odnajduje swoje uzasadnienie także we wszystkich najnowszych, a przy tym niezwykle ważnych dokumentach i deklaracjach społeczności międzynarodowych jak np. ONZ i UNESCO, a podejmujących kwestie stwarzania szans edukacyjnych dzieciom z najróżniejszymi typami niepełnosprawności, jak nimi zagrożonym."

Nie jest zatem bez znaczenia to, gdzie zainteresowani przygotowaniem do pracy z osobami niepełnosprawnymi uzyskają najlepsze kwalifikacje. Pierwszą w kraju uczelnią, która spełnia najwyższe standardy w tym zakresie i ma najszerszą ofertę kształcenia w ramach tego kierunku jest Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Dyplom tej Uczelni jest przepustką albo do dalszej kariery naukowej (prowadzone są tu bowiem studia doktoranckie), albo do pracy zawodowej w placówkach i instytucjach nie tylko w kraju, ale i na świecie. Znak tej Uczelni, jej wysoki prestiż jest rozpoznawany i ceniony przez pracodawców. Oferta kształcenia jest najszersza z możliwych, w jednym miejscu i z udziałem najwyższej klasy specjalistów. Można zatem przygotować się do zawodu i pięknej misji edukacyjnej oraz opiekuńczej w zakresie:

PEDAGOGIKI NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE /Oligofrenopedagogika/ (specjalność nauczycielska), w ramach której studenci uzyskają wiedzę teoretyczną oraz umiejętności praktyczne umożliwiające im: przeprowadzanie diagnozy właściwości psychofizycznych osób z niepełnosprawnością intelektualną, ustalenie skutecznych metod i technik oddziaływania terapeutycznego na te osoby w środowisku rodzinnym, szkolnym, pozaszkolnym, podejmowanie czynności związanych z programowaniem i realizowaniem oddziaływań edukacyjnych i rehabilitacyjnych w placówkach integracyjnych i szkolnictwa ogólnodostępnego oraz specjalnego, w których przebywają osoby niepełnosprawne intelektualnie. Wybór i ukończenie pedagogiki specjalnej ze specjalnością pedagogika niepełnosprawnych intelektualnie stwarza możliwości zatrudnienia w różnych typach placówek edukacyjno-rehabilitacyjnych obejmujących swoim oddziaływaniem osoby niepełnosprawne intelektualnie w tym szczególnie: przedszkolach i szkołach integracyjnych, szkołach specjalnych i integracyjnych szkołach specjalnych oraz ośrodkach szkolno-wychowawczych.

Można uzyskać kwalifikacje w zakresie SURDOPEDAGOGIKI (pedagogiki osób z zaburzonym słuchem), a więc tej dyscyplinie pedagogiki specjalnej, która zajmuje się teoretycznymi i metodycznymi zagadnieniami rewalidacji osób niesłyszących i słabosłyszących. Studia z zakresu pedagogiki specjalnej o specjalności rewalidacja dzieci z wadą słuchu obejmują szereg przedmiotów ogólnych, stanowiących podstawę wiedzy teoretycznej z zakresu między innymi: nauk medycznych, filozofii, pedagogiki, psychologii oraz przedmioty specjalistyczne, związane z procesem kompensacji, korektury i usprawniania dzieci z uszkodzonym słuchem tj. audiologię, wczesną stymulację rozwoju dziecka z wadą słuchu, surdologopedię, manualne środki porozumiewania się osób niesłyszących, metodykę nauczania przedszkolnego i początkowego dzieci niesłyszących i słabosłyszących. Biorąc pod uwagę wyniki diagnoz polskiej młodzieży, która nie zastanawia się nad negatywnymi skutkami udziału w dyskotekach, gdzie dynamika nagłośnienia jest szkodliwa dla narządu słuchu, czy też która przyzwyczajona jest do słuchania z odtwarzaczy głośno zasilanej muzyki przez kilka nawet godzin dziennie, możemy być spokojni, że będziemy wkrótce mieli pracę w instytucjach diagnostycznych czy korekcyjno-terapeutycznych zaburzeń słuchu.

Inną specjalnością jest PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA (pedagogika osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo). W trakcie studiów można zdobyć kwalifikacje do pracy pedagogicznej z osobami chorymi i niepełnosprawnymi, które okresowo przebywają w placówkach leczniczych oraz placówkach integracyjnych dla dzieci i młodzieży, a także w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych i opieki paliatywnej. Jednocześnie absolwenci tej specjalności mogą być zatrudnieni w różnych stowarzyszeniach i fundacjach oraz wspólnotach społeczno-terapeutycznych.

Kolejną specjalnością na studiach z pedagogiki specjalnej jest: TYFLOPEDAGOGIKA (pedagogika osób niewidomych i niedowidzących). Studiujący mają możliwość nabycia umiejętności w zakresie pracy wychowawczej, dydaktycznej i rehabilitacyjnej z osobami niewidomymi i słabo widzącymi w różnym wieku, prowadzenia prac badawczych w obszarze pedagogiki osób z zaburzeniami widzenia, a także udział w wolontariacie w ramach działalności „Banku Lektorów". Przedmioty specjalistyczne obejmują teorię i praktykę tyflopedagogiki, tyflopsychologii, podstaw okulistyki, wczesnej interwencji, metodyki nauczania i wychowania niewidomych i słabo widzących, orientacji przestrzennej, rehabilitacji widzenia, technik brajlowskich, rehabilitacji osób niewidomych z dodatkowymi zaburzeniami, wspomagania komputerowego niewidomych, metodyki praktycznych czynności życiowych. Studenci odbywają praktyki w ośrodkach dla niewidomych na terenie całego kraju, a znający język niemiecki mogą wyjeżdżać do placówek niemieckich.

Warto studiować w ramach pedagogiki specjalnej - PEDAGOGIKĘ RESOCJALIZACYJNĄ, która przygotowuje kadrę pedagogiczną do pracy z osobami niedostosowanymi społecznie. Studenci zdobywają wiedzę z zakresu teorii i metodyki oddziaływań resocjalizacyjnych. Wszechstronne przygotowanie do pracy zapewniają ciekawe przedmioty specjalistyczne, m.in. pedagogika resocjalizacyjna, metodyka pracy resocjalizacyjnej, patologia społeczna, kryminologia, prawo penitencjarne, diagnostyka, profilaktyka społeczna i wiele innych. W toku studiów przewidziane są praktyki w zakładach karnych, poprawczych, ośrodkach wychowawczych, domach dziecka, świetlicach środowiskowych itp. Można tez studiować RESOCJALIZACJĘ PENITENCJARNĄ lub PROFILAKTYKĘ I RESOCJALIZACJĘ SĄDOWĄ

Secjalność, której nazwa może wydawać się zbliżoną do wcześniej tu przywołanej, to TERAPIA PEDAGOGICZNA. Jej absolwenci uzyskają wiedzę i umiejętności do podejmowania czynności zawodowych o charakterze diagnostyczno wspomagającym, rehabilitacyjnym i terapeutycznym z osobami o specjalnych potrzebach edukacyjnych w wieku życia od niemowlęcego do późnej dorosłości (osoby z niepełnosprawnością intelektualną). Będą przygotowani do prowadzenia zajęć specjalistycznych (korekcyjno kompensacyjnych, terapeutycznych, socjoterapeutycznych) psychoedukacyjnych dla uczniów i rodziców.

Wreszcie bardzo modną, gdyż na rynku poszukiwani są jej specjaliści, jest od wielu lat LOGOPEDIA. Absolwent, po zdaniu egzaminu magisterskiego, otrzymuje dyplom licencjata pedagogiki specjalnej ze specjalnością logopedy szkolnego. W ciągu 3 lat student zdobywa wiedzę z zakresu nauk podstawowych dla logopedii, czyli podstaw nauk medycznych, psychologii, pedagogiki, językoznawstwa, wiedzę dotyczącą normy rozwoju mowy i jej patologii u dzieci i osób dorosłych. W czasie ćwiczeń student ma możliwość stykania się osobiście z osobami mającymi różnego typu zaburzenia mowy, uczy się diagnozowania form zaburzeń w językowym porozumiewaniu się oraz prowadzenia usprawniania osób z tymi zaburzeniami. Duży nacisk położony jest na wykształcenie u studenta praktycznych umiejętności pracy terapeutycznej z takimi osobami.

Jedną z najsilniej skorelowanych z oświatą powszechną jest specjalność w zakresie WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA , przygotowująca specjalistów w zakresie rewalidacji oraz intensywnego wspomagania rozwoju dzieci niepełnosprawnych, począwszy od pierwszych tygodni życia do czasu podjęcia przez nie nauki w szkole. Także do udzielania szybkiej i długotrwałej pomocy rodzinom tych dzieci.

Dużym zainteresowaniem cieszy się też TERAPIA ZAJĘCIOWA , przygotowująca pedagogów specjalnych do prowadzenia rehabilitacji i resocjalizacji poprzez aktywność twórczą. Specjalność proponuje zajęcia warsztatowe z zakresu: pracy-techniki (techniki miękkie i twarde), rozmaitych działań związanych z rzemiosłem artystycznym, szeroko rozumianego wychowania estetycznego oraz technik parateatralnych. Absolwenci specjalności „Terapia zajęciowa” przygotowani będą do pracy jako instruktorzy terapii .

Niezwykle interesującą specjalnością jest ANDRAGOGIKA SPECJALNA I DORADZTWO ZAWODOWE, gdzie w czasie studiów przygotowuje się studentów do pracy z osobami niepełnosprawnymi dorosłymi w zakresie edukacji oraz doradztwa zawodowego i aktywizacji społeczno-zawodowej

REHABILITACJA ZAWODOWA jest natomiast tą specjalnością, w toku której ma miejsce przygotowanie studenta w zakresie: zdobycia wiedzy dotyczącej teoretycznych podstaw współcześnie realizowanej rehabilitacji, ze szczególnym uwzględnieniem poradnictwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych; opanowania umiejętności diagnozowania potrzeb zawodowych osób niepełnosprawnych w celu rozwijania ich kompetencji w aktywnym poszukiwaniu własnej drogi zawodowej; przygotowania do poradnictwa całożyciowego jako podstawowego zadania rehabilitacji zawodowej - to jest pomocy osobom poszukującym szkoły, zawodu, pracy, w formie indywidualnych i grupowych porad zawodowych, uwzględniających możliwości psychofizyczne, sytuację życiową, a także potrzeby rynku pracy.

W kraju można studiować pedagogikę specjalną także w innych uniwersytetach, z tym, że wybór w nich specjalności (subdyscyplin pedagogiki specjalnej) jest już dużo, dużo mniejszy. Dysponują one jednak w ramach oferowanych specjalności bardzo dobrą kadrą akademicką i prowadzą badania naukowe w zakresie pedagogiki specjalnej. Co jest przy tym istotne - prowadzą przewody naukowe na stopień doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika. Są to takie jednostki, jak:
Wydział Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych w Uniwersytecie Gdańskim, Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie czy Instytut Pedagogiki Specjalnej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu.