30 listopada 2013

Pytania i odpowiedzi dotyczące problemów w postępowaniach naukowych

Na stronie Centralnej Komisji znajdują się komunikaty oraz najczęściej pojawiające się pytania zainteresowanych określonym problemem osób. w związku z tym, że we wrześniu - ostatnim miesiącu obowiązującego prawa do przeprowadzania przewodów habilitacyjnych i na tytuł naukowy - w całym kraju tylko w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych rady wydziałów czy instytutów z odpowiednimi uprawnieniami uruchomiły łącznie ponad tysiąc spraw, najbardziej nimi zainteresowani powinni uzbroić się w cierpliwość. Jednostki po wyznaczeniu recenzentów skierowały do CK wnioski o wskazanie recenzentów CK. Proces ten musi być rozłożony w czasie, gdyż na skutek tak wysokiej "fali" otwartych przewodów czas realizacji tych zadań jest z powodów często formalnych wydłużony.

Najlepszym tego powodem jest proces powiadamiania recenzentów w przewodach, co zawiera się w opublikowanym na stronie CK pytaniu i odpowiedzi na nie:

Czy i w jaki sposób należy zawiadamiać recenzentów w przewodach doktorskim i habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora o posiedzeniu, na którym podejmowane będą uchwały w czynnościach danego przewodu lub postępowania?

Prawidłowe zaproszenie recenzentów na posiedzenie rady jednostki, podejmującej przewidziane prawem uchwały w postępowaniu o nadanie stopnia lub tytułu profesora, jest obowiązkiem rady prowadzącej takie postępowanie.

W świetle wymagań obowiązującego prawa, a także ze względu na istotną rolę recenzentów w postępowaniu dotyczącym nadania stopnia lub tytułu, zaniechanie wypełnienia tego obowiązku stanowi podstawę do podważenia odpowiednich uchwał podjętych w tym postępowaniu, co potwierdza m.in. orzecznictwo sądów administracyjnych.

Z tego względu na posiedzenia rad jednostek organizacyjnych, na których podejmowane są czynności omawianych postępowań, kończące się uchwałami wymienionymi w przepisach, należy zapraszać recenzentów w sposób pozwalający na udokumentowanie w aktach danej sprawy doręczenia takiego zaproszenia. Ten warunek spełnia wysłanie zaproszenia przesyłką „za zwrotnym potwierdzeniem odbioru”.


Niestety, zdarza się, że wyznaczony przez jednostkę lub CK recenzent odmawia wykonania zadania z różnych powodów (choroba własna lub bliskiego członka rodziny, wyjazd zagraniczny, wątpliwości co do wystarczających kompetencji merytorycznych, a nawet lęk, niechęć podjęcia się zadania po zorientowaniu się w niskiej jakości dorobku kandydata, by nie narazić się środowisku naukowemu czy brak ujawnienia przyczyny) odsyłają do dziekana dokumentację, a ci muszą ponownie, zgodnie z prawną procedurą przeprowadzić w radzie jednostki wniosek o powołanie nowego recenzenta (jeśli odmawiający był wskazany przez tę radę) lub skierować pisemny wniosek do CK (jeśli ów recenzent był wyznaczony przez CK).

Tak więc, często tego typu sprawy proceduralne stają się powodem wyczekiwania kandydata do czasu otrzymania przez niego treści recenzji i dopuszczenia go do kolokwium lub powiadomienia o niedopuszczeniu do niego. Trzeba uzbroić się w cierpliwość, bo najczęściej nie ma w tych sytuacjach niczyjej złej woli.

Warto też zapoznać się z odpowiedzią na następujące pytanie:

Kto może odmówić wszczęcia przewodu habilitacyjnego i czy podstawą tej odmowy może być negatywna ocena rozprawy habilitacyjnej?

W związku z licznymi wątpliwościami dotyczącymi trybu prowadzenia przewodów habilitacyjnych, a w szczególności zakresu działania zespołów (komisji) powoływanych przez RW/RN w celu przygotowania wniosków dotyczących czynności przewodu habilitacyjnego wyjaśniamy, że:


moc rozstrzygającą w sprawach tych czynności (w tym wszczęcia przewodu) mają tylko uchwały rady wydziału/ rady naukowej - postępowanie nie może kończyć się na uchwale ww. zespołu (komisji). Ponadto wartość pracy przedkładanej jako rozprawa habilitacyjna może być, w świetle prawa, oceniona tylko po wszczęciu przewodu i po zasięgnięciu opinii 4 recenzentów.


Bez podstawy prawnej, a zatem bezprawne, jest rozstrzyganie zasadności wszczęcia przewodu tylko na podstawie wstępnej oceny rozprawy habilitacyjnej, dokonanej przez ww. zespół, bądź bezpośrednio przez radę wydziału/ radę naukową.


Podstawą uchwały o wszczęciu przewodu są ustalenia w następujących kwestiach:


a) czy przedłożono rozprawę habilitacyjną i czy spełnia ona wymagania formalne (czy jest opublikowana),


b) czy kandydat do habilitacji dysponuje znacznym dorobkiem naukowym.


Podstawą oceny zasadności wszczęcia przewodu jest więc, w świetle prawa, ocena dorobku naukowego kandydata do habilitacji, nie zaś ocena wartości rozprawy habilitacyjnej. Wynika to z postanowienia art. 16 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.). Takie rozumienie przepisów potwierdzone jest też w orzecznictwie sądu administracyjnego.