06 grudnia 2012

Pedagogika a polityka


Liczne obowiązki akademickie uniemożliwiły mi udział od pierwszego dnia w niezwykle interesująco zapowiadającej się konferencji profesora Aleksandra Nalaskowskiego i jego syna doktora Filipa Nalaskowskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, która rozpoczęła się w dn. 4 grudnia, a wczoraj, w godzinach południowych została już zakończona. Taka debata powinna toczyć się przez cały tydzień, a i tego byłoby za mało, gdyby część z zapowiadających się wcześniej gości-wykładowców przybyła do miasta Kopernika. Niestety, tak się nie stało. Część referatów, które miałem nadzieję wysłuchać drugiego dnia obrad, została już wygłoszona - z powyższego powodu - w dniu poprzednim. Mówi się trudno. Tak czasem bywa, że planujemy szeroką gamę wystąpień, a potem następują odwołania przyjazdu na debatę. A szkoda, bo jak przeczytałem - krótką wprawdzie - relację z pierwszego dnia obrad w lokalnej prasie, to spór o rolę ideologii w edukacji rozgorzał od pierwszych minut konferencji.

Konferencja "Prawica - Lewica - Wychowanie" miała swoje wstępne przesłanie, o którym jej lider pisał tak na specjalnie utworzonej stronie internetowej:


W ubiegłym roku młodsze pokolenie toruńskich badaczy przejęło inicjatywę. Konferencja Poprawność polityczna w sferze publicznej i edukacji była niejako otwarciem nowej problematyki, nie tyle nowej w ogóle, ile nowej w obecnej sytuacji. Spotkanie udało się nadzwyczajnie otwierając tym samym cykl, który nazwaliśmy Edukacja uwikłana. Znakomici goście dopisali, a słuchaczy było multum. Pomysłodawcą i liderem całego przedsięwzięcia był mój syn dr Filip Nalaskowski, który z niewielkim, ale nadzwyczaj kompetentnym zespołem naukowym robotę wykonał perfekcyjnie. Nic więc dziwnego, że ten właśnie naukowy zastęp poprosiłem o realizację swojego pomysłu Prawica-lewica-wychowanie będącego pewną kontynuacją cyklu zapoczątkowanego przez spontaniczność, ciekawość i profesjonalizm młodszej generacji toruńskich pedagogów.

Nie śmiem Państwu narzucać rozumienia kategorii „lewica” czy „prawica”. Każdy z nas interpretuje je indywidualnie i na swój sposób wyraźnie. Pełnia tych interpretacji tworzy nasz społeczny krajobraz, który w wykonaniu prawdziwych gwiazd nauki i społecznej praktyki z całą pewnością nie zamieni się w landszaft. To na tle tego krajobrazu istnieje wychowanie, ideał wychowania, szkoła i zapiekłe niekiedy spory. Warto o tym mówić, warto, aby młodsi słuchali. (...) Jak łatwo zauważyć propozycja dotyczy pewnych biegunów kategorialnych. Nie ma w niej więc miejsca na tzw. centrum. To zabieg świadomy i przemyślany. Chodzi bowiem o zaznaczenie wyrazistych konturów, a nie szarości czy półtonów tego szkicu. Działanie może mało subtelne, ale w obecnej sytuacji myślenia o wychowaniu niezbędne




Obrady miały charakter wyłącznie plenarny, dzięki czemu każdy ich uczestnik miał możliwość nie tylko wysłuchania syntetycznych wprowadzeń do kluczowych, a zamówionych przez Organizatora, tematów, by móc w czasie dyskusji swobodnie formułować pytania, spierać się, atakować czy domagać się koniecznych wyjaśnień. Wczoraj mogłem wysłuchać tylko dwóch wystąpień - prof. dr hab. Zbyszko Melosika z UAM w Poznaniu na temat: Uniwersytet i polityka: rekonstrukcja dyskursów dominacji oraz dr Dagny Dejny o fenomenie wychowania endemicznego. Powyższym problemom i ich badaczom poświęcałem już w blogu miejsce, omawiając ich publikacje czy wystąpienia na innych konferencjach, więc nie będę ich tu powtarzał.



O pierwszym dniu obrad tak pisał m.in. red. Artur Olewiński:

Jednym z prelegentów jest prof. Tomasz Szkudlarek z Uniwersytetu Gdańskiego. W swoim wystąpieniu sięgnął do źródeł tożsamości politycznej.



- Problem relacji między lewicą i prawicą nie leży wyłącznie w gestii ludzi zajmujących się kwestiami wychowania, wystarczy spojrzeć na scenę polityczną - mówi prof. Tomasz Szkudlarek. - Staram się sięgnąć głębiej, do tego, jak konstruowane są tożsamości polityczne - i lewicowe, i prawicowe. Funkcjonują one w swoich klasycznych formach już bardzo rzadko i są bardzo przemieszane. Pewne idee lewicy przejmuje prawica, a partie lewicowe stają się partiami liberalno-rynkowymi. Łatwo o dezorientację.

Naukowcy powtarzają, że polityka jest obecna w wychowaniu, mimo że nie zawsze ją dostrzegamy. - Pojęcie polityki jest zmanipulowane, stąd jej połączenie z edukacją być może źle nam się kojarzy - uważa Katarzyna Szymala ze Stowarzyszenia „Sternik”. - Pamiętajmy jednak: nie ma edukacji neutralnej światopoglądowo. Edukacja jest nośnikiem pewnych wartości - lewicowych lub prawicowych.


Znakomita organizacja, doskonałe warunki obrad, czas na dyskusję i znakomity koncert zespołu "Raz-Dwa-Trzy" sprawiły, że uczestnicy debaty chętnie powrócą do Torunia na kolejną debatę, gdyż nie ma mowy, by ta była ostatnią. W końcu polityka tak głęboko wpisuje się w polską edukację, tak silnie ją dereguluje i niszczy, że warto o tych sprawach mówić bez cenzury.

Zdjęcia zamieszczam dzięki uprzejmości Organizatorów, którzy jeszcze przed moim wyjazdem z Torunia przegrali mi fotograficzną atmosferę debaty.

Szczególne wyrazy uznania należą się anonimowym - dla uczestników debaty - młodym naukowcom, którzy tworząc zespół badaczy, potrafili nzaleźć jeszcze energię i czas na współtworzenie form upowszechniania wyników badań. Taki Zespół powołali do życia w UMK młodzi adiunkci: dr Dagna Dejna, dr Katarzyna Smulska (autorka zamieszczonych tu zdjęć), dr Mirosław Zientarski, dr Agnieszka Uniewska, mgr Iwona Górecka i - wspomniany powyżej dr Filip Nalaskowski. Jest to Zespół Monitorowana Zmian w Kulturze i Edukacji, który powstał całkowicie oddolnie na Wydziale Nauk Pedagogicznych UMK. Prowadzi on badania, organizuje konferencje, jeździ na szkolenia i aplikuje o granty. Regularnie spotykają się na zebraniach "naukowych" i "roboczych" w swojej uczelni. To jest niezwykle optymistyczne, że zmienia się w szkolnictwie wyższym także kultura kreowania środowisk młodych adeptów nauk, którzy - jak w tym przypadku - są pasjonatami pedagogiki. Oby takich było więcej.