31 maja 2013

DIAGNOZA USPOŁECZNIENIA PUBLICZNEGO SZKOLNICTWA III RP W GORSECIE CENTRALIZMU



to tytuł mojej najnowszej książki, jaka ukazała się w tym tygodniu w Oficynie Wydawniczej "Impuls" w Krakowie. Zanim ją przygotowałem do druku, odbyłem wiele spotkań z nauczycielami, dyrektorami szkół, samorządowcami i środowiskiem akademickim, by podzielić się swoimi przemyśleniami na temat demokratyzacji (a raczej jej braku) w szkolnictwie publicznym w Polsce. W większości ich reakcja była niemalże taka sama – bardzo dobrze, zgadzamy się, byle tylko nie dotyczyło to nas, naszych szkół, naszych dzieci, naszych nauczycieli, naszej gminy czy miasta.

Już we wstępie proszę, aby tej książki nie czytali ci, którzy są jedynie deklaratywnymi zwolennikami demokracji jako idei, wartości i postępowania zgodnie z nimi, gdyż będą głęboko poruszeni i sfrustrowani, a co gorsza, zawarte w niej treści wzbudzą w nich poczucie winy, że w jakimś stopniu sami przyczynili się do zbadanego przeze mnie i opisanego stanu rzeczy. Jeśli jednak ktoś chciałby się dowiedzieć, czy i w jakim zakresie odsłaniam tu zachodzące procesy w skali makropolitycznej, instytucjonalnej i personalnej, to może spróbować zmierzyć się z nimi, a może i zastanowić nad tym, czy warto jeszcze ten problem drążyć, zajmować się nim w naukach społecznych?

Od ponad wieku humaniści różnych pokoleń, nurtów i praktycznych rozwiązań zastanawiali się nad tym, jak uczynić swój kraj bardziej demokratycznym, a funkcjonujące w nim instytucje publiczne bardziej samorządnymi. Niniejsza książka jest o tym, czego pragnęli, do czego dążyli, jak być powinno, a jak było i jest w istocie. Zawsze w tego typu diagnozach pojawia się dysonans poznawczy, bo przecież nigdy nie jest tak, że jakiś projekt normatywny w pedagogice z biegiem lat i w miarę ewoluowania staje się tożsamy z realiami, że jego funkcje rzeczywiste są izomorficzne do funkcji założonych. Tak może być tylko w eksperymentach matematyczno-przyrodniczych, technicznych i to też z zachowaniem pewnego dopuszczalnego odstępstwa od założonej normy. W życiu publicznym, społecznym nie jest możliwe, by nawet najpiękniejsza i najszlachetniejsza dla ludzkości idea uzyskała swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Zawsze znajdzie się ktoś, kto ją wykoślawi, zniekształci, zredukuje czy nawet uniemożliwi jej realizację.

Moja książka jest o tym, jaki mieliśmy i mamy wpływ (pozytywny i/lub negatywny) na niszczenie polskiej demokracji oraz jaki ma w tym udział polityka władz oświatowych. Od ponad trzydziestu lat nie tylko monitoruję i badam, ale także interweniuję w różnych rolach w procesy opisywanych przeze mnie przemian oświatowych. Ta książka nie powstała w wyniku sztucznie wypreparowanego planu badawczego, za biurkiem czy w czytelni uniwersyteckiej biblioteki. Odsłaniam w niej jedną z największych zdrad i zmarnotrawienia idei „Solidarności” lat 1980–1981, a więc kluczowych wartości mojego pokolenia, które ma za sobą nie tylko jakąś cząstkę związkowej, a zatem w ówczesnym znaczeniu – opozycyjnej aktywności w okresie PRL, kiedy to eksplodował ruch robotniczego protestu, wzmacniany zarazem przez inteligencję we wspólnej nadziei na konieczną, utęsknioną i – jak potwierdziły to kolejne lata do 1989 r. - możliwą zmianę Polski.

Dzisiaj już nie wystarcza reformowanie szkół z zastosowaniem administracyjnej strategii władzy, a więc poprzez zależność służbową, odgórnie określane kierunki działania czy racjonalną argumentację za koniecznością i sensownością przemian. Proces ten może się powieść wówczas, gdy ci, których ta innowacja dotyczy lub mieliby być w nią zaangażowani, sami odpowiedzialnie go kształtują. W autorytarnym społeczeństwie można jedynie kształcić autorytarne osobowości , dlatego też takiej strukturze społecznej przeciwstawia się inne struktury, w których demokracja następuje w drodze współdecydowania wszystkich obywateli o sprawach publicznych, a do takich należy edukacja. W tych strukturach znosi się układ sprawowania władzy przez wąskie grono osób na rzecz układu, w którym władza znajduje się w rękach znacznej liczby jednostek. Dotyczy to także szkoły, jej dyrekcji i nauczycieli, a ci ostatni zyskują więcej swobody w wyniku ograniczenia uprawnień dyrektora szkoły czy też biurokratycznych wymagań nadzoru pedagogicznego.


Ujawniona przeze mnie dekonstrukcja patologii polskiej polityki oświatowej w stosunku do funkcji założonych i Konstytucji III RP ma wiele wymiarów, także ten, który dotyczy działań czternastu (spośród szesnastu w analizowanym okresie) ministrów edukacji narodowej i ich urzędników. Wskazuję na marnotrawstwo solidarnościowego projektu budowania samorządnej Polski oraz konstytucyjny i ustawowo związany z nim konstrukt oświatowy, który nie tylko miał szansę, ale także powinien na trwałe ukonstytuować się w polskiej szkole. Wszelkie uwagi dotyczące błędów czy niedoskonałości przyjmę z pokorą, zdając sobie sprawę z tego, że można było tę rozprawę przygotować jeszcze inaczej.

30 maja 2013

Prezentacje magistrantów pedagogiki



(fot. Otwarcie I Sesji Naukowej Magistrantów przez prof. dr hab. Ewę Filipiak)

Kilka dni temu zapowiedziałem, że powrócę do wydarzenia, w którym brałem udział na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Rzecz dotyczyła zorganizowanej po raz pierwszy w ramach Dni Instytutu Pedagogiki Sesji Naukowej Magistrantów. Jeszcze nie zakończył się semestr, jeszcze zdecydowana większość studentów gromadzi dane i pisze swoje prace dyplomowe, zdaje ostatnie egzaminy, a tu dyrekcja Instytutu zaproponowała nową tradycję, która jakże pięknie wpisuje się w budowanie i upublicznianie uniwersyteckich szkół naukowych.

Mamy w kraju organizowane konferencje studenckich kół naukowych, odbywają się też w niektórych ośrodkach akademickich warsztaty dla studentów lub ich propozycje organizowania w ramach "Dni otwartych" macierzystej uczelni spotkań i dyskusji z kandydatami na studia. W tym jednak przypadku zaproponowano coś zupełnie innego, a mianowicie sesję dyskusyjną z udziałem samodzielnych i pomocniczych pracowników naukowych, w której aktorami są tegoroczni magistranci. Na wzór rozwiązań autorstwa psychologów z UKW został opracowany Regulamin Konkursu na Najlepszego Magistranta, który był wyłaniany w trakcie wspomnianej sesji.

(fot. Oceniający prezentacje - członkowie Komitetu Naukowego)

Studenci ostatniego semestru studiów przygotowali i przedstawili 5-minutowe prezentacje oraz plakaty z założeniami własnych rozpraw, celami podjętych badań, przyjętą dla nich procedurą badawczą oraz wynikami i wypływającymi wnioskami. To promotorzy typowali do udziału w tej Sesji swoich najlepszych magistrantów, toteż bez wątpienia udzieliły się im emocje, kiedy ich podopieczna referowała stan swoich badań. Każdy z członków jury (Komitetu Naukowego Sesji) dysponował arkuszem oceny, w którym mógł zaznaczyć na skali 0-5 pkt. ocenę prezentacji zgodnie z takimi kryteriami, jak:

* "wykorzystanie źródeł" (sposób wykorzystania literatury przedmiotu - polskiej i obcej, jej aktualność, różnorodność, opis; wyjaśnienie i interpretacja wyników badań własnych w kontekście teoretycznym),

* "wartość naukowa podjętego problemu badawczego" (zaproponowany przez Magistranta sposób rozwiązania problemu badawczego, jego adekwatność do sformułowanego celu badań i pytań badawczych, wykazana dojrzałość naukowa i metodologiczna projektu badawczego),

* "wartość aplikacyjna podjętego problemu badawczego" (czy istnieje możliwość aplikacji uzyskanych lub oczekiwanych rezultatów badawczych do danego obszaru praktyki pedagogicznej),

* "aspekt formalny prezentacji konkursowej" (struktura logiczna prezentacji; spójność, jasność i klarowność wywodu),

* "plakat naukowy" (czytelność i zawartość informacyjna przygotowanego plakatu konkursowego, na ile plakat spełnia przyjęte wymogi konstrukcji plakatu naukowego)i

* "odpowiedzi na pytania" zadawane przez Jury (umiejętność obrony formułowanych przez Magistranta tez).

(fot. Studencki plakat naukowy)

Wszyscy studenci mieli zatem przedsmak nie tylko egzaminu magisterskiego (z wielokrotnie wyższym poziomem stresu, skoro w Komisji oceniającej ich projekt badawczy nie było dwóch czy trzech tylko kilkunastu profesorów i doktorów łącznie, a reprezentujących różne subdyscypliny wiedzy pedagogicznej), ale także obrony pracy doktorskiej. Rektor UKW ufundował nagrody pieniężne dla trzech najlepszych Magistrantów, zaś wszyscy uczestnicy tej Sesji dostali najnowsze publikacje naukowe z pedagogiki w ramach subdyscyplin, z zakresu których realizowali swój projekt badawczy.

Całością tego zamysłu dydaktycznego kierowała prof. dr hab. Ewa Filipiak - dyrektorka Instytutu Pedagogiki UKW. Oto tematy prezentowanych rozpraw (trzy pierwsze wymieniam jako zwycięskie):

I m. Aleksandra Rzyska - Typ racjonalności w pedagogicznym dyskursie o młodzieży (promotor dr Helena Ostrowicka)


(fot. Prof. Ewa Filipiak i laureatki Konkursu - druga od lewej strony: A. Rzyska)

II m. Milena Helak - Relacja między macierzyństwem a karierą zawodową kobiet w opinii studentek (Promotor: dr hab. Ewa Kubiak-Szymborska, prof. UKW),

II m. Natalia Kierzkowska - Skuteczność autorskiego programu wspomagania rozwoju indywidualnych zasobów dzieci z trudnościami w uczeniu się (promotor: dr hab. Maria Deptuła, prof. UKW),

Sylwia Ligocka - Wybrane następstwa opieki wolontariuszy z projektu edukacyjnego Akademia Przyszłości nad dziećmi z trudnościami w nauce;

Sandra Wilczewska - Aspiracje edukacyjno-zawodowe studentów I roku studiów I stopnia;

Gabriela Dudzińska - Poczucie kompetencji profesjonalnych nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych;

Katarzyna Kasprzak - Czas wolny dzieci i młodzieży z terenów wiejskich (na przykładzie badań w gminie Cekcyn);

Katarzyna Kowalska - Napotkane trudności w wychowaniu dzieci przez matki, których ojcowie przebywają w zakładach karnych.

Podałem nazwiska Magistrantów i tytuły ich prac dyplomowych, bo być może wkrótce podejmą się oni studiów III stopnia i jeszcze nie raz o nich usłyszymy lub przeczytamy ich publikacje.


(fot. Laureatki równorzędnej drugiej nagrody: Milena Helak i Natalia Kierzkowska).

Dla mnie udział w tej Sesji był niezwykle interesujący ze względu na to, jak studenci potrafili przedstawić własny projekt badawczy, jak poszerzyli o nim zakres informacji i danych badawczych na odrębnym plakacie oraz jak radzili sobie z trudnymi pytaniami recenzentów, którymi byli wszyscy uczestnicy Sesji. Tu każdy mógł studentkom zadawać wiele pytań i polemizować z nimi. Wszystkie wykazały się nie tylko dużą odpornością na stres ekspozycji społecznej, ale i znakomicie radziły sobie z odpowiedziami na trudne pytania.



(fot. Jeden z plakatów naukowych)

29 maja 2013

Totalna klęska szkolnictwa publicznego



Ogłoszono wyniki sprawdzianu dla szóstoklasistów. Jest to pierwszy egzamin zewnętrzny, państwowy, jaki zdają polscy uczniowie w toku swojej edukacji. Ministerstwo Edukacji Narodowej powinno ogłosić stan klęski edukacyjnej szkolnictwa publicznego. Nie po raz pierwszy zresztą okazuje się, że najlepiej kształcą w naszym kraju małe, niepubliczne szkoły podstawowe. To ich uczniowie uzyskują na państwowych egzaminach najwyższe noty. MEN nigdy nie wyciągał z tego żadnych wniosków dla polityki oświatowej, bo przecież ta rządzi się partyjnym kunktatorstwem władzy, żałosnym oszczędzaniem i nieustanną presją na to, by w warunkach masowej edukacji, nisko dotowanej, w przeludnionych klasach i łączonych typach szkół uczniowie uzyskiwali sukcesy szkolne. Te wprawdzie mają miejsce, ale są okupione nieprawdopodobnym wysiłkiem rodziców i nakładem domowych, rodzinnych budżetów pomimo konstytucyjnych gwarancji o bezpłatności kształcenia w Polsce.

Każdy obywatel, każdy rodzic może zajrzeć na stronę Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej, gdzie znajdzie szczegółowe informacje o wynikach tego egzaminu. Zaglądam do łódzkiej komisji i oczom własnym nie wierzę. Z opublikowanych danych wynika, że przeciętny trzynastolatek z mojego województwa uzyskał wynik gorszy od ogólnokrajowego. Przystępujący w dn. 4 kwietnia br. do tego sprawdzianu mogli zdobyć maksymalnie 40 punktów. Średnia dla łódzkiego regionu wynosi 23,99 pkt. Ogólnopolska średnia w tym roku z tego sprawdzianu wyniosła 24,03 pkt.

Czytam, jak wypadli w tym sprawdzianie uczniowie łódzkich szkół. W pierwszej dziesiątce, z wyjątkiem 9 pozycji są same szkoły prywatne:

1. Społeczna Szkoła Podstawowa Nr 1 STO 35,53

2. Szkoła Podstawowa Towarzystwa Oświatowego Inżynierska 35,04

3. Szkoła Podstawowa Związku Nauczycielstwa Polskiego 34,05

4. Anglojęzyczna Szkoła Podstawowa przy Szkole Europejskiej U. Moryc spółka jawna 33,93

5. Szkoła Podstawowa Łódzkiego Stowarzyszenia Oświatowego 33,48

6. Szkoła Podstawowa Fundacji Oświatowej Nasza Szkoła 32,00

7. Prywatna Szkoła Podstawowa Spółki Oświatowej Scholasticus 31,90

8. Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Oświatowego "Twoja Szkoła" 31,36

Na 9 miejscu znalazła się szkoła, w której są wybitnie uzdolnione muzycznie dzieci, a - jak wiadomo -ta sztuka jest silnym czynnikiem wzrostu osiągnięć szkolnych -
Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I st. w Zespole Szkół Muzycznych im. St. Moniuszki w Łodzi - 31,14;

a na 10 miejscu jest: Prywatna Szkoła Podstawowa Krzysztofa Augustyniaka - 30,82.


Polskie elity są edukowane w szkolnictwie prywatnym, bo klasy średnia i biznesowa już dawno przestały wierzyć ofercie i warunkom polskiego szkolnictwa publicznego, gdzie mamy coraz gorszy klimat społeczny, wyniki na coraz niższym poziomie "wykształconych" nastolatków. Ci, po kolejnych trzech latach edukacji w publicznych gimnazjach, trafią do szkół ponadgimnazjalnych i ... na studia, a potem na rynek pracy. Strach się bać!

Gratulujemy Platformie Obywatelskiej i Polskiemu Stronnictwu Ludowemu dbałości o polski system edukacji publicznej. Teraz czekamy na w "gierkowskim stylu" propagandę sukcesów MEN w czerwcu, ale o tym dopiero później. Szczególnie gorąco gratuluję komentarza pani minister Krystyny Szumilas:

- (...) na początku uczniowie mieli problemy z odczytywaniem informacji i z wykorzystaniem wiedzy w praktyce. Ostatnie dwa lata pokazują, że w tych umiejętnościach zrobili postępy. To oznacza, że nauczyciele zmieniają sposób uczenia.


O ile sobie przypominam, to dziennikarze radia RMF FM postanowili sprawdzić, czy min. K. Szumilas poradzi sobie z zadaniem dla szóstoklasisty, które brzmiało: "Napisz w dwóch, trzech zdaniach, dlaczego należy poprawnie mówić i pisać". Kiedy poproszono dwie nauczycielki języka polskiego, by zgodnie ze standardami dla tego typu sprawdzianu oceniły odpowiedź pani ministry, a nie wiedziały, że to o nią chodziło, okazało się, że na 5 punktów, otrzymałaby za samą treść zaledwie jeden punkt, zaś za poprawność językową - zero.

Jeszcze czekają nas wyniki dwóch kolejnych egzaminów zewnętrznych. Ministerstwo Edukacji Narodowej zobowiązało CKE do anulowania zadania z fizyki, które było z błędem. Ponoć sprawdzało arkusz z tymi zadaniami aż 6 naukowców - fizyków. No tak, jak widać po aktywności publicystycznej prof. fizyki - Łukasza A. Turskiego - bardziej ich interesuje pseudoreforma w edukacji wczesnoszkolnej, niż weryfikacja tego, co należy do ich powinności. Fizycy nie zdali tej matury, zanim ona jeszcze się zaczęła.


28 maja 2013

Pedagogika w szkołach wyższych w Łodzi



Ostatni ranking szkół wyższych brutalnie odsłonił nagość łódzkiej pedagogiki. Tegoroczni maturzyści powinni zatem dobrze zastanowić się nad tym, czy i gdzie warto lokować swoje aspiracje do studiowania na tym kierunku, skoro mamy do czynienia w większości wyższych szkół prywatnych z bardzo niską pozycją i niskimi ocenami jakości kształcenia. Wśród informacji o szalejącym kryzysie i wysokim bezrobociu w Łodzi i województwie należy zwracać uwagę na to, jakie są szanse dla absolwentów tych studiów. To miasto nadal jest oznaczane na społeczno-ekonomicznej mapie czerwonym kolorem jako jedno z tych, w których jest najwyższy w kraju odsetek młodych bezrobotnych.

Jak wynika z badań ekonomistów PEDAGOGIKA należy do najbardziej generującego bezrobocie kierunku studiów właśnie w takim mieście, jakim jest Łódź. O ile jeszcze szkoły wyższe w małych miejscowościach, oddalone od wielkich aglomeracji wzmacniają lokalny rynek pracy, o tyle w wielkich miastach jego już nie ma. Jeśli liczą się na rynku pracy absolwenci studiów pedagogicznych, to przede wszystkich renomowanych uczelni publicznych - uniwersytetów, akademii, ale nie wyższych szkół prywatnych, o których już wiadomo, że albo wcześniej weszły w konflikt z prawem, naruszały dobre obyczaje akademickie w relacjach ze studentami czy pracownikami, albo mają warunkową lub negatywną ocenę jakości kształcenia. Zbyt wielu jest już wykształconych pedagogów, by mogli oni znaleźć pracę nie tylko w zgodzie z własnym wykształceniem, ale i w zawodach od niego odległych, jak sprzedawca, ochroniarz, magazynier, sekretarka itp.

Niektóre wyższe szkoły prywatne już utraciły płynność finansową, chociaż tego nie ujawniają przed swoimi pracownikami administracji i nauczycielami oraz studentami. Tym samym przyjmując od nowego roku studentów będą ich potrzebować do spłacania długów i podtrzymywania zysków właścicieli, a nie podnoszenia jakości kształcenia. Nie będzie ich bowiem stać na zatrudnianie kadr o wysokich kwalifikacjach. Tym bardziej więc założyciele będą manipulować danymi i wizerunkiem, by zachować swój biznesowy, a pseudo akademicki status. W Łodzi jedyną pewną uczelnią, która kształci na poziomie akademickim, gdyż posiada w tym zakresie uprawnienia do nadawania stopnia naukowego z pedagogiki, jest Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Większość prywatnych szkół wyższych kształci na poziomie licencjackim, zawodowym, w tym także jedna z tutejszych akademii, a te z uprawnieniami do kształcenia magisterskiego zrezygnowały z akademickich aspiracji, albo wiążą ledwo koniec z koniec, albo już straciły swoją wiarygodność w wyniku uzyskania oceny warunkowej za dotychczasowy brak jakości kształcenia.

Jak jest w innych miastach? Jak jest w Poznaniu, Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu czy Krakowie? Należy śledzić na bieżąco toczące się zmiany, by nie obudzić się w październiku z przysłowiową "ręką w nocniku".

27 maja 2013

Minister edukacji chce zakneblować naukową krytykę


Jak poinformował mnie w dn. 24 maja br. prof. Zbigniew Kwieciński - członek rzeczywisty PAN i zarazem przewodniczący Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej przy Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN - wpłynęła z MEN do Prezesa PAN skarga na moją osobę, która ponoć stała się przedmiotem dyskusji i krytycznych ocen członków Prezydium PAN. Sprawa dotyczy sformułowanej przez członka Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN – prof. dr hab. Dorotę Klus-Stańską z Uniwersytetu Gdańskiego (jako członka Zespołu Polityki Oświatowej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN) opinii projektu nowelizacji Ustawy o systemie oświaty w sprawie obniżenia wieku obowiązku szkolnego. Wszyscy członkowie KNP PAN są na bieżąco informowani o działaniach członków Zespołów i Prezydium KNP, a więc powinni wiedzieć, czy tego typu "ataki" znajdują podstawę w faktach.

Nie rozumiem, jak można moje społeczne działanie w Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN na rzecz dobra całej społeczności akademickiej, środowiska pedagogicznego, ale także PAN obracać przeciwko naszym dokonaniom w wyniku zgodnych z prawem działań członków tego Komitetu? Pragnę zauważyć, że nie nastąpiło w sprawie opiniowania projektu dokumentu MEN żadne naruszenie prawa czy dobrego imienia PAN. Wprost przeciwnie. Zgodnie z obowiązującą od kilkunastu lat praktyką i ustaleniami Komitet Nauk Pedagogicznych PAN jest na liście stowarzyszeń, organizacji, partnerów społecznych, z którymi MEN konsultuje projekty przeznaczonych do nowelizacji ustaw oświatowych. Profesorowie nauk pedagogicznych – członkowie KNP PAN przekazują swoje opinie czy ekspertyzy zgodnie z przyjętą procedurą, a nie są one przecież stanowiskiem czy uchwałą całego Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN czy tym bardziej Polskiej Akademii Nauk. Jako przewodniczący KNP PAN jestem zobowiązany do ich przekazywania odrębnym pismem (a tym samym i z moim podpisem) do MEN.

Czy to ma oznaczać, że fakt przewodniczenia i działania zgodnie z powyższymi praktykami ma służyć do czyichś manipulacji? To jest chyba jakieś nieporozumienie i nadinterpretacja, które szkodzą przede wszystkim autonomii naukowej samodzielnych pracowników naukowych wybranych w tajnych wyborach do KNP PAN. Nie mam podstaw ani ochoty, by cenzurować opinie wybitnych specjalistów, najlepszych naszych profesorów, którzy cieszą się autorytetem naukowym w kraju i poza granicami tylko dlatego, że będąca pod presją krytyki społecznej minister edukacji Krystyna Szumilas ośmiela się, wzorem niedemokratycznych praktyk, wywierać presję na akademików przez składanie na nich skargi – w tym przypadku - do władz PAN.

Opinia prof. dr hab. Doroty Klus-Stańskiej i tak była łagodna, a dotyczyła tylko jednego z zakresów destrukcji polskiej oświaty. Z ekspertyz profesorów KNP PAN korzystają wszyscy zainteresowani, jeśli rzeczywiście zależy im na jakości polskiej edukacji. Na szczęście funkcjonujemy w państwie, które w Konstytucji gwarantuje jego obywatelom wolność słowa, a tym samym także wyrażania opinii o działalności władz publicznych, które są utrzymywane z podatków obywateli. Zdaje się, że niektórzy zapominają, czym jest służba publiczna i jaką rolę odgrywa nauka w demokratycznym społeczeństwie.


A oto chronologia wydarzeń:

1) Pismo do KNP PAN

Warszawa, 2013-05-08

Szanowni Państwo,
zgodnie z dyspozycją Ministra Edukacji Narodowej, stosownie do postanowień § 12 ust. 4 i 5 uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. - Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.), uprzejmie przekazuję link do projektu: "Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw" skierowanego przez Ministra Edukacji Narodowej do uzgodnień i konsultacji.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

projekt ustawy i uzasadnienia:

pismo przewodnie partnerzy społeczni:


Podstawa prawna:
• § 12 ust. 4 i 5 uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.):

„4. Jeżeli, na podstawie odrębnych przepisów, projekt dokumentu rządowego podlega zaopiniowaniu lub uzgodnieniu z organami albo podmiotami, których zakresu działania dotyczy projekt, obowiązek skierowania projektu do zaopiniowania lub uzgodnienia spoczywa na organie wnioskującym.

5. Organ wnioskujący, biorąc pod uwagę treść projektu dokumentu rządowego, a także uwzględniając inne okoliczności, w tym znaczenie oraz przewidywane skutki społeczne i ekonomiczne dokumentu, stopień jego złożoności oraz jego pilność, może zdecydować o skierowaniu projektu dokumentu do zaopiniowania przez inne organy administracji państwowej, organizacje społeczne oraz inne zainteresowane podmioty i instytucje.”

Z poważaniem

ALINA SARNECKA
Naczelnik Wydziału
al. J.Ch. Szucha 25, 00-918 Warszawa
tel. 22 34 74 467, fax 22 628 81 36
e-mail: alina.sarnecka@men.gov.pl


2) Kieruję pismo do Przewodniczącego Zespołu KNP PAN - prof. dr. hab. Kazimierza Przyszczypkowskiego z prośbą, by jego członkowie dokonali oceny projektu ustawy. From: Bogusław Śliwerski

Sent: Wednesday, May 8, 2013 10:56 PM
To: Kazimierz Przyszczypkowski
Subject: Fw: [RAP] projekt ustawy - konsultacje


3) W dn. 14 maja br. otrzymuję uwagi do ustawy o zmianie ustawy ... od prof. dr hab. Doroty Klus-Stańskiej z wskazaniem nadziei, że być może na coś się przydadzą MEN.

From: Dorota Klus-Stańska
Sent: Tuesday, May 14, 2013 8:49 AM
To: Bogusław Śliwerski ; Kazimierz Przyszczypkowski
Subject: Uwagi


Nie znam ani treści skargi MEN, ani nie jestem nią zainteresowany, gdyż tego typu działanie nie ma charakteru merytorycznego, tylko polityczny. Jest to dla mnie zdumiewające, że Minister Edukacji Narodowej ośmiela się kierować uwagi krytyczne pod adresem Przewodniczącego Komitetu Nauk Pedagogicznych do władz Polskiej Akademii Nauk, nie informując mnie nawet o tym, a mając wiedzę na temat rzeczywistego autorstwa słusznej, trafnej merytorycznie, a przy tym krytycznej opinii na temat skandalicznie wdrażanych w Polsce zmian oświatowych. Nasi profesorowie wyrażają to, co jest także potwierdzone w Raporcie PAN „Polska 2050”. Naukowcy nie dadzą się zastraszyć i nie ustąpią od prowadzenia badań naukowych oraz ich publikowania tylko dlatego, że są one w jakiejś części nie po myśli m.in. władz resortu edukacji.

26 maja 2013

Biznesowe podchody pedagogiczne



W świetle ustawy art.37a to rektor wyższej szkoły ponosi odpowiedzialność za kształcenie niezgodne z prawem. Nie spotkałem się jeszcze z tym, żeby w którejkolwiek uczelni prywatnej, gdzie Polska Komisja Akredytacyjna stwierdziła kształcenie niezgodne z prawem, poniósł odpowiedzialność. Senaty tych szkół nie mają de facto nic do powiedzenia, gdyż to założyciel (właściciel) decyduje o tym, kto zostaje rektorem i na jakich zasadach ma realizować swoją funkcję. Nadzór państwowy nad szkolnictwem wyższym nie ma tu nic do powiedzenia. Może jedynie wyrazić swoją opinię w formie oceny programowej dla prowadzonego w tzw. „wsp” kierunku studiów, ale nie ma możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności rektora takiej szkoły, jeśli ten „kryje” w niej nieprawidłowości, ewidentne naruszanie prawa przez założyciela lub - co często ma miejsce - we współpracy z nim mataczenie danymi, manipulowanie kadrami itp.

Niestety, coraz częściej mamy do czynienia z fałszowaniem danych, jakie są kierowane do organów centralnych (PKA, CK) przez założycieli prywatnych szkół wyższych (zdarza się, że i władz niektórych uczelni publicznych). Wynika to zapewne z poczucia pełnej bezkarności. W szkole prywatnej, która jest prowadzona na szemranych zasadach właśnie o to chodzi, by zamulić wiedzę o mających w niej miejsce patologiach, uczynić ją niedostępną nie tylko dla opinii publicznej, ale i własnych pracowników. Na czele szkoły stawia się jako rektora – słupa gościa, który ma za cenę milczenia, a milczenie jest złotem, podpisywać i uwierzytelniać nieprawdziwe dane. Taki rektor nie będzie protestował przeciwko fałszowaniu danych o procesach, gdyż jest to w jego interesie.

Oto właściciel takiej „wsp” wywiera presję na rektora-słupa, by poprzez swoje kontakty prywatne lub/i za pomocą pokus finansowych ściągnął ludzi, którzy „pozwolą” (często nieświadomie) na uruchomienie procesu kreowania fikcji. Nadmuchuje się propagandowy balon sukcesów, pompując weń powietrze pozoru, otoczek w postaci zapraszanych gości na konferencje, publikowania nic nie wnoszących do nauki tekścików we „własnym” wydawnictwie, organizowania imprez, które nie mają nic wspólnego z procesem badawczym i dydaktycznym na poziomie akademickim, by wytworzyć przeświadczenie o czekającej wszystkich świetlanej przyszłości.

W rzeczywistości zaś na zapleczu, w gabinetach kanclerza i założyciela ustala się strategię wypompowywania środków na własny użytek, kosztem rozbudzanych wśród naiwnych klientów – studentów i nauczycieli akademickich – aspiracji i marzeń. Tak konstruuje się plany kształcenia i programy studiów, żeby zatrudniać do ich prowadzenia w pierwszej kolejności „swoich”, znajomych królika, a w następnej tych, których wkład pracy miałby być przykrywką dla tych pierwszych. Tak oto na kierunku pedagogika wprowadza się wydumane specjalności, w ramach których każe się studiującym uczestniczyć w zajęciach kolesiów-lekarzy, kolesiów-ekonomistów, kolesiów-socjologów, itp., bo przecież dzisiaj wszystko jest pedagogiką, wszystko jakoś łączy się z edukacją. Naiwni studenci sądzą, że mają do czynienia z odpowiedzialnym kształceniem, które powinno rozwijać i wzbogacać konieczne w ich przyszłej pracy kompetencje zawodowe. Nie wiedzą, że jest to „pic na wodę”.

Kiedy w szkole pojawiają się eksperci Polskiej Komisji Akredytacyjnej, to nie da się już tego ukryć przed studentami i kadrą akademicką. To oni bowiem będą hospitowani, oceniani i będą mieli też możliwość wypowiedzenia się na temat rzeczywistych warunków kształcenia i pracy. Ci, którzy chcą pracować i zarabiać, dorabiać, będą milczeć lub kadzić. To jest cena ich przetrwania. Studenci zaś, jeśli rzeczywiście nie są zainteresowani studiowaniem, tylko wynikającymi z tego statusu przywilejami, jakoś dopasują się do sytuacji kontroli zewnętrznej, bo przecież zostaną ostrzeżeni, że każdy glos krytyki będzie dla nich gwoździem do trumny. Nie skończą tu studiów lub skończą ale z opinią negatywną o szkole, do której sami się przyczyniają słowami krytyki.

Festiwal fikcji i pozoru musi trwać, jeśli w danej szkole nie chce się kształcić naprawdę, tylko czerpać z tego jednostronne korzyści. Głupota i determinacja w prowadzeniu tego fałszywego biznesu niektórych założycieli sięga już tak głęboko, że płacą firmom zewnętrznym za przygotowanie dokumentacji dla organu kontroli. Niestety, to kosztuje znacznie więcej niż 20 czy 30 tysięcy PLN, bowiem eksperci PKA z łatwością to rozpoznają. Żadna bowiem firma nie jest w stanie wpisać do kreowanej dokumentacji, jaką jest np. program kształcenia rozwiązań, które mają miejsce w szkole i są zgodne z normami KRK. Tu bowiem wszystko musi zgadzać się nie tylko na papierze, ale z zatrudnionymi do realizacji programu nauczycielami (ich kwalifikacjami, wykształceniem), hospitowanymi zajęciami, wywiadami, danymi z obserwacji itp. Kłamstwo zatem prędzej czy później zostanie wychwycone. Nic tu nie pomoże zamieszczanie na stronie internetowej szkoły fragmentu z opinii PKA, skoro nie publikuje się całego raportu. Tu dopiero widać, jak manipuluje się kadrą, studentami i ewentualnymi klientami.

Kandydaci na studia, osoby już studiujące, ale i pracownicy powinni jednak co jakiś czas zainteresować się tym, jaka jest prawda o wyższej szkole prywatnej. Na stronie PKA, wprawdzie z opóźnieniem, ale jednak są publikowane raporty pokontrolne. Tam można przeczytać, jaką naprawdę ocenę otrzymała szkoła prowadząca dany kierunek studiów. Można też skierować zapytanie do PKA o taką ocenę. To ważne, bo być może wkrótce okaże się, że uczestniczy się w masie upadłościowej, a to nie przysporzy ani dobrego imienia absolwentom, ani też pracownikom takiej szkoły. Być może wkrótce, ci ostatni, będą musieli szukać pracy w innym miejscu. Muszę przyznać, że z tak narastającym procesem fałszerstw, kreowania papierowej i internetowej rzeczywistości w szkolnictwie wyższym dawno nie miałem do czynienia. To tylko dowód na to, jak szybko rynek usług pozornych musi się sam oczyścić w wyniku wyborów, jakich będą dokonywać ich klienci, a być może i usługodawcy.

25 maja 2013

Święto pedagogiki



Końcówka maja jest w większości uczelni publicznych czasem świętowania, jubileuszy, podsumowań, juwenaliów, bo przecież w czerwcu zaczyna się sesja egzaminacyjna i każdy powraca do profanum codzienności. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej obchodzi w tym roku swoje 90-lecie, toteż nic dziwnego, że odbywające się w dniu wczorajszym uroczyste posiedzenie Senatu zawierało w swoim programie, oprócz promocji habilitacyjnych i doktorskich, wręczania odznaczeń państwowych, resortowych i medali najbardziej zasłużonym w Akademii pracownikom naukowym i administracyjnym wydarzenie, które wpisuje się najsilniej w pamięć wszystkich jego uczestników oraz w historię Uczelni. Wielkim świętem pedagogiki jest bowiem nadanie najwyższej godności akademickiej i tytułu doktora honoris causa czcigodnej postaci, wybitnemu profesorowi, wciąż aktywnemu twórczo nestorowi polskiej pedagogiki, w tym szczególnie historii i teorii kształcenia oraz pedagogiki porównawczej - Profesorowi Czesławowi Kupisiewiczowi, członkowi rzeczywistemu PAN.

Rok temu pisałem o nadaniu powyższej godności profesorowi nauk politycznych, ambasadorowi Izraela w Polsce w latach 2001-2003 - Szewachowi Weissowi. W tym roku ową godność otrzymał pedagog, który jest szczególnie zasłużony dla światowej komparatystyki pedagogicznej. JM Rektor i profesor APS Jan Łaszczyk otwierając uroczyste posiedzenie Senatu przywitał promotorkę w procesie nadania tytułu doktora honoris causa - prof. dr hab. Edytę Gruszczyk-Kolczyńską (APS) oraz powołanych przez Senat recenzentów, profesorów: Tadeusza Lewowickiego (WSP ZNP i UŚl), Bogusława Śliwerskiego (APS) i Karola Poznańskiego (APS).



Jak stwierdził JM Rektor APS: "Wzorem lat poprzednich spotykamy się na obchodach otwierających dziesiątą dekadę rozwoju Uczelni. Choć sposób upamiętniania doniosłego wydarzenia, jakim były narodziny PIPS-u (naszego poprzednika) - jest stosunkowo nowy, to przecież wpisał się już na trwałe w tradycję szkoły wyznaczając rytm życia społeczności całej Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Tego dnia i w czasie tej uroczystej, ale i w radosnej atmosferze, wyrażamy dumę z przynależności do tej właśnie społeczności akademickiej, wspólnoty ciągle połączonej szczególnymi związkami charakterystycznymi raczej dla zespołów kameralnych, choć obejmującej bez mała 500 pracowników oraz niemal 7 tys. studentów. W tym gronie kontynuujemy i rozwijamy dorobek będący owocem talentów i oddania oraz ogromnego nakładu pracy naszych poprzedników.

Być może wielkie postaci Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej - Marii Grzegorzewskiej, Janusza Korczaka, Janiny Doroszewskiej pozostawiły nam spuściznę także w fenomenie szczególnej atmosfery, dzięki której jesteśmy postrzegani jako atrakcyjne środowisko pracy. Bywający u nas goście doceniają relacje, jakie kształtują stosunki międzyludzkie i z uznaniem wypowiadają się o wyróżniającym nas poziomie utożsamiania się z własną Uczelnią. Jest to nasza Akademia, którą tworzymy wszyscy, i nikt z nas, niezależnie od charakteru swojej obecności i pozycji, nie stoi poza tą wspólnotą. Każdy ma możliwość włączenia się w jej rozwój, a siła jego wpływu zależy tylko od chęci, determinacji, stopnia utożsamiania się z uczelnią, nie zaś od zajmowanego stanowiska czy piastowanej godności.

(fot. prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska promotor vite constitus)

Wspólnota ta stanowi dla jednych miejsce realizacji swojego mistrzostwa, dla innych - środowisko rozwoju własnej indywidualności, jeszcze innym stwarza szanse do rozwijania własnego rzemiosła niezbędnego dla dobrego wykonywania zawodu. Chcemy te wartości zachować i chronić, bo stanowią one ważne elementy budowanego gmachu Akademii, ciągle nie posiadającej swojego odpowiednika poza granicami kraju. Na naszą pozycję, także tę aktualną rzutuje fakt, iż APS nie została zaprojektowana jako uczelnia akademicka. Tej akademickości musieliśmy się dopracowywać pokonując niekiedy poważne ograniczenia i przeszkody. Dziś sytuacja jest inna. Jesteśmy nie tylko najstarszą w kraju, ale i jedną z najsilniejszych i najlepszych uczelni pedagogicznych w Polsce z ambicjami na bycie wiodącym ośrodkiem w rozwoju nauk pedagogicznych oraz kształcenia kadr dla potrzeb edukacji.

Mimo, że nie zawsze jesteśmy rozpoznawani, także wśród prominentów urzędów centralnych, to przecież Akademia jest bardzo dobrze odnotowywana wśród uczelni wyższych. Uczelnia pomyślnie się rozwija, jest w zadowalającej kondycji finansowej, nie odczuwa boleśnie efektów niżu demograficznego. Pomyślnie przebiega wdrażanie programu jakości kształcenia oraz modernizacji planów i programów studiów. Znaczna część pracowników naukowych wykorzystała szansę uzyskania w Narodowym Centrum Nauki grantów na badania własne oraz z funduszy europejskich. Rekordowa jest od kilu lat liczba wniosków naszych pracowników o otwarcie przewodów habilitacyjnych. Nie musimy wstydzić się rankingowej pozycji czy oferty prowadzonych tu kierunków studiów.

(fot. od lewej: prof. Stefan M. Kwiatkowski - prorektor APS i prof. APS Maciej Tanaś - hoc tempore Decanus Spectabilis)

Po raz kolejny w historii Akademii Pedagogiki Specjalnej dokonujemy promocji doktora honoris causa. Jest ona najpełniejszym wyrazem akademickiego charakteru naszej Uczelni. Honorowy doktorat nadaje APS od niedawna. W tym akcie zawiera się intencja całego naszego dziedzictwa. Społeczność naukowa APS przyznając tytuł doktora honoris causa określa się jednocześnie sama. To poprzez wybór kandydata wyznacza wartości, które cenimy najwyżej. I choć nie zawsze je artykułujemy, to przez nadanie tytułu honorujemy te dokonania, które przynoszą zbiór wartości wyznaczających misję i powinności pracowników APS.



W osobie Profesora Czesława Kupisiewicza Akademia Pedagogiki Specjalnej pragnie uhonorować człowieka o najwyższych osiągnięciach naukowych i zasługach dla kształcenia wielu pokoleń nauczycieli, Uczonego, który na trwałe wszedł do areopagu pedagogiki poprzez wielość niekwestionowanych ze względu na swą powagę dokonań. Jednocześnie honorujemy człowieka pogodnego, ceniącego humor, kochającego życie i ludzi życie to dopełniających. Jestem przekonany, że uroczystość w której uczestniczymy, zapisze się w historii Akademii jako wydarzenie wyjątkowe."



Tak też się stało. Po wygłoszonej przez prof. Edytę Gruszczyk-Kolczyńską laudacji mogliśmy wysłuchać wykładu Profesora Czesława Kupisiewicza, dr h.c. APS pt. "O szkole", a więc o instytucji, z którą był związany przez całe niemal swoje życie. (fot. od lewej: prof. Czesław Kupisiewicz - Doctor honoris causa oraz JM Rector Magnificus Jan Łaszczyk).


Profesor Czesław Kupisiewicz pełnił funkcję prorektora Uniwersytetu Warszawskiego, należał do grona młodych docentów, jednych z najmłodszych w Polsce profesorów, ale i doświadczał z różnych zapewne powodów zawistnych komentarzy w swoim środowisku. Niektórzy uważali, że robi karierę, choć – jak sam słusznie przyznaje - kto wielbi naukę, to kultywuje ją dla niej samej, bezinteresownie. Dowodów przemawiających za takim właśnie stanowiskiem znajdziemy w całej twórczości naukowej Profesora znacznie więcej. Wypromował On wielu znakomitych pedagogów, samodzielnych pracowników nauki, których dzisiaj może postrzegać i oceniać pod kątem tego, czy tak jak On są wymagający wobec swoich uczniów, czy oczekują większej pracy od tych, w których jest większa nadzieja.

Ze strony jednych uczniów spotykały Profesora radości i satysfakcja z rozwijającej się a odrębnej naukowo kontynuacji jego naukowego warsztatu, a ze strony innych doznawał rozczarowania, a nawet przykrości. Od samego początku swojego życia i działalności Profesor Czesław Kupisiewicz odznaczał się nieprzeciętnością, a z biegiem lat własnej profesjonalizacji jego działalność odsłaniała kolejne wymiary osobistego geniuszu. Dzisiaj mało kto wie, że jest Autorem dwóch patentów na: „Przyrząd do demonstrowania jednokładności figur” oraz „Przyrząd do demonstrowania twierdzenia Talesa”.

Pedagogika polska ma wielkie szczęście do tak wybitnej postaci, której talent i niezwykła pracowitość owocują wyjątkowymi dziełami. Kto dzisiaj wydaje po trzech, siedmiu latach pracy na uczelni rozprawę naukową, która nie traci na swojej aktualności po ćwierć- czy półwieczu obecności na wydawniczym i akademickim rynku? Tymczasem tak jest w przypadku niemalże każdej książki naukowej wydanej przez Profesora. Z tego, co wiem, to Profesor szykuje - wiernym jego naukowemu piśmiennictwu czytelnikom - kolejne publikacje i już sam nie mogę doczekać się ich edycji tak, jak miało to miejsce, kiedy sam zaczynałem akademicką przygodę z pedagogiką. Przypomnę w tym miejscu, w kolejności ukazywania się, tak fundamentalne dla pedagogiki dzieła Profesora, jak:

„O efektywności nauczania problemowego” (1960),

„Niepowodzenia dydaktyczne. Przyczyny i niektóre środki zaradcze” (1964),

„O zapobieganiu drugoroczności” (1966),

„Nauczanie programowane” (1966),

„Podstawy dydaktyki ogólnej” (1973),

„Nauczanie programowane w szkolnictwie wyższym”(1974),

„Metody programowania dydaktycznego” (1974),

„Przemiany edukacyjne w świecie” (1978),

„Szkolnictwo w procesie przebudowy” (1982)




„Paradygmaty i wizje reform oświatowych” (1985),

„Kierunki przebudowy szkolnictwa w krajach uprzemysłowionych” (1988),

„Zarys przebudowy systemu szkolnego w Polsce” (1988),

„Koncepcje reform szkolnych w latach osiemdziesiątych” (1991),

„Koncepcje reform szkolnych w latach 80.” (1992),




„Propozycje i kierunki reform szkolnych w USA, Anglii i Polsce na przełomie lat 80. i 90.”(1994),

„Koncepcje reform szkolnych w wybranych krajach świata na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych” (1995)

„O reformach szkolnych. Wybór rozpraw i artykułów z lat 1977-1999” (1999),

„Rzecz o kształceniu. Wybór rozpraw i artykułów” (1999),

„Wybrane problemy teorii i praktyki pedagogicznej na progu XXI wieku” (2003),


„Projekty reform edukacyjnych w świecie” (2006),

„Szkoła w XX wieku” (2006),

„Szkice z dziejów dydaktyki” (2010),

„Z dziejów teorii i praktyki wychowania” (2012),

„Dydaktyka. Podręcznik akademicki” (2012).


Nie wymieniam tu wszystkich rozpraw monograficznych, które Profesor Cz. Kupisiewicz pisał z innymi autorami, redagował czy setek jego artykułów. Są one rozproszone w różnych czasopismach, pracach zbiorowych itp., i tylko częściowo zostały zgromadzone przez Niego w odrębnym wyborze rozpraw i artykułów. Dochodzą do tego jeszcze setki udzielonych wywiadów dla mediów społeczno-oświatowych czy felietonów i esejów adresowanych do nauczycieli, rodziców czy środowiska naukowego. Najbardziej znanym w Polsce i poza granicami kraju podręcznikiem Kupisiewicza, na którym wykształciło się wiele pokoleń nie tylko polskich nauczycieli, są przetłumaczone na język węgierski, niemiecki i rosyjski „Podstawy dydaktyki ogólnej”. Książka pt. „Paradygmaty i wizje reform oświatowych” została wydana w 1989 r. w języku koreańskim, zaś „O efektywności nauczania problemowego” przetłumaczono na język czeski i wydano w Pradze w 1964 r.




Sam jestem zaledwie pośrednio wykształcony na rozprawach Profesora Czesława Kupisiewicza, bo, niestety, nie miałem tego szczęścia w toku własnych studiów czy pracy na stanowisku nauczyciela akademickiego, by móc osobiście uczestniczyć w Jego wykładach. Doskonale jednak pamiętam bardzo trudny okres Polski Ludowej, kiedy trudno było mieć dostęp do literatury naukowej tego Autora. Książki Cz. Kupisiewicza rozchodziły się bowiem błyskawicznie, a na niektóre tytuły trzeba było „polować”, by móc je zakupić w księgarni. Dzisiaj, w kraju opartym na gospodarce rynkowej, jest to niezrozumiała dla studentów i nauczycieli sytuacja, bo każdy nowo ukazujący się tytuł można zakupić lub wypożyczyć w bibliotece.

Pokolenie III RP może jedynie z opracowań autobiograficznych czasu PRL dowiedzieć się, co znaczyły naukowe rozprawy Cz. Kupisiewicza, które były dzięki zawartości i przywoływanych w nich źródłom nieocenzurowanej humanistyki uchyleniem żelaznej bramy i odsłonięciem niedostępnego nam świata - innych niż socjalistyczne - systemów szkolnych. Wiele tytułów Profesora ukazało się w elitarnych dla rozwoju nauki seriach wydawniczych renomowanych wydawnictw, jak chociażby PWN-owskie serie „αβγ” i „Krótkie wykłady”, seria „Omega” Wiedzy Powszechnej” czy Oficyny Wydawniczej „Impuls” seria „podręcznik akademicki”.

Trudno nie przyznać z dumą, że Czesław Kupisiewicz jest jednym z najwybitniejszych intelektualistów, najwybitniejszym myślicielem pedagogiki polskiej XX i drugiej już dekady XXI wieku. Jest niedościgłym wzorem dla kolejnych pokoleń badaczy w zakresie m.in. tego, jak nie poprzestawać na zdobytych stopniach i tytułach, pełnionych rolach i podejmowanych twórczo zobowiązaniach w środowisku akademickim, tylko nieustannie pomnażać własne dzieła o kolejne tematy, zakresy nowych pól problemowych, dzielić się swoją pasją poznania i zachęcania do zmian w szeroko pojmowanej teorii i praktyce oświatowej. W swoich studiach z komparatystyki pedagogicznej pisał o tym, jak się kształtuje szkolnictwo na świecie i jakie mają w nim miejsce tendencje rozwojowe, o których powinni wiedzieć nie tylko pedagodzy i politycy oświatowi, ale i opinia publiczna.

Profesor Czesław Kupisiewicz kontynuuje polską szkołę badań komparatystycznych m.in. za Bogdanem Nawroczyńskim, który uważał, że jeśli coś się zmieniło w świecie, to nie wystarcza „chwytać wiatr w żagle” z niego nadchodzący. Trzeba rozpoznawać powstające w wielu państwach ogniska myśli twórczej, by pomyślnie przeprowadzać reformy w kraju zgodnie z jego warunkami i potrzebami społecznymi. Nie można zamykać się w kręgu własnych trosk i kłopotów, czy odgradzać się „od wielkich kuźni myśli ludzkiej”.

(fot. Bogdan Nawroczyński)

Twórcza obecność i wyjątkowa aktywność akademicka Profesora Czesława Kupisiewicza w naukach o wychowaniu skutkuje rozwojem nie tylko już trzeciej generacji pedagogów, nauczycieli, wychowawców profesjonalnych i nieprofesjonalnych, ale warto zdać sobie sprawę z tego, jak daleko sięgała ona formacji tysięcy ludzkich postaw, gdy przemnożymy liczbę szeroko rozumianych uczniów Profesora przez wielość tych, z którymi oni mieli do czynienia. W czasach parametryzacji wszystkiego i każdego z nas z osobna, ważny jest nie tylko wskaźnik zasięgu oddziaływania tzw. niewidzialnej ręki neoliberalnego rynku („naukowej produkcji”), ale i ukrytej, milczącej pedagogii, jaką jest nierozpoznawalna przez żadne badania liczba wychowanków, uczniów czy posiłkując się językiem współczesnym - „konsumentów” dzieł naukowych i literackich Profesora.

Jest też Profesor Czesław Kupisiewicz dla wielu z nas osobistym przykładem duchowego patrioty, dla którego ojczyzna we właściwym znaczeniu to nie tylko nisza geograficzna: ziemia, okolica, flora i fauna, klimat itd., ale także - a może przede wszystkim – ludzie, którzy wpisują się w tę przestrzeń, w tę geografię, a więc rodzice, rodzeństwo, rodzina, ród, krewni, także Jego nauczyciele, wychowawcy, rówieśnicy i wspólnoty uniwersyteckie. Z wspomnień Profesora dowiadujemy się, którzy ludzie „zrodzili” Go osobowościowo, duchowo, wychowali, ukształtowali, także przez swoje zalety, wartości, idee, obyczaje, kulturę, język, sposoby życia, wierzenia i naukowe dokonania, a którzy ranili jego zamiary czy usiłowali niszczyć, zmarginalizować wkład w autentyczną troskę o naprawę oświatowej Rzeczypospolitej.

Chcąc zachować swoją tożsamość, musiał więc odstawać od otaczających go oportunistów, a jego kompetencje drażniły wszystkich, którzy dla swego oportunizmu szukali uzasadnienia w pozaosobistych czynnikach. Profesor Czesław Kupisiewicz sam reprezentował i dzieli się z współczesnymi naukowcami całościową, czyli trójpasmową postawą patriotyczną, która obejmuje poglądy na ojczyznę, poczucie miłości i obowiązku wobec niej oraz służbę Pro Publico Bono. Nic dziwnego, że po uroczystym posiedzeniu Senatu kilka godzin trwało spotkanie z Profesorem, pełne osobistych rozmów, życzeń, gratulacji i wspomnień. Co najważniejsze, doskonale wiem, że tą nominacją nie została zamknięta praca twórcza Profesora, bowiem przygotowuje kolejne swoje rozprawy, którymi zaskoczy jeszcze wielu czytelników i adeptów pedagogiki.

24 maja 2013

Pedagogika w obszarze i dziedzinie nauk humanistycznych?



Komitet Nauk Pedagogicznych PAN otrzymał wreszcie po kilku miesiącach odpowiedź z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie dokonania zmian, poprzez dopisanie pedagogiki do obszaru i dziedziny nauk humanistycznych, w wykazie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych ustalonym w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. (Dz.U. Nr 179, poz. 1065).

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego uprzejmie wyjaśnia, że oczekuje na opinię Centralnej Komisji na temat zaproponowanych zmian w kwestii wydzielenia nowych dyscyplin - przedstawionych w piśmie z dnia 6 września 2012 r. W świetle informacji ówczesnego Przewodniczącego CK wynikało, że wyrażenie stanowiska Centralnej Komisji w tej sprawie nastąpi niezwłocznie po zasięgnięciu opinii ekspertów i przedyskutowaniu tych kwestii we właściwych merytorycznych sekcjach.

Jednocześnie zastępca dyrektora Departamentu Strategii MNiSW Ewa Sieczek poinformowała, że w piśmie z dnia 8 marca br. do nowo wybranego Przewodniczącego - Pana prof. Antoniego Tajdusia Pani minister przedstawiając kolejne postulaty - tym razem dotyczące włączenia dyscypliny "biologia medyczna" także do dziedzin innych, niż "nauki medyczne", pozwoliła sobie przypomnieć, że w dalszym ciągu oczekuje na wyżej wymienioną opinię na temat zasadności wprowadzenia zmian proponowanych przez środowisko naukowe pedagogów. Warto przypomnieć w tym miejscu, że nie chodzi tu o żadne precedensy, gdyż te zostały już dwa lata temu uczynione przez panią minister.

Jak wynika z powyższego, podjęcie działań odnośnie zmian w/w rozporządzenia możliwe będzie po zapoznaniu się z opinią Centralnej Komisji odnośnie zasadności proponowanych zmian, także przedstawionych przeze mnie jako przewodniczącego KNP PAN. W tej sytuacji już w czasie najbliższego posiedzenia Prezydium CK przedłożę ponownie opinię środowiska akademickiego w kraju, które reprezentuje pedagogikę jako dyscyplinę naukową, by została ona dopisana przez panią minister do obszaru i dziedziny nauk humanistycznych. Tym samy te jednostki, które dokonały przemianowania swoich uprawnień w obszarze i dziedzinie nauk społecznych będą mogły przy nich pozostać lub powrócić do obszaru i dziedziny nauk humanistycznych.



W pedagogice prowadzone są badania podstawowe, które świadczą o jej przynależności do dziedziny nauk humanistycznych, a mianowicie:
* historia pedagogiki (historia wychowania, dzieje myśli pedagogicznej, historia oświaty)
* pedagogika ogólna (pedagogika syntetyczna i systematyczna)
* pedagogika filozoficzna (filozofia wychowania, filozofia edukacji
* antropologia pedagogiczna
* metodologia badań pedagogicznych
* pedeutologia
* teorie wychowania
* teoria kształcenia (dydaktyka ogólna)
* pedagogika porównawcza (polityka oświatowa)
* współczesna myśl pedagogiczna (prądy, kierunki i doktryny)
* pedagogika religii.

Natomiast prowadzone przez pedagogów badania empiryczne, optymalizacyjne, stosowane lokują tę dyscyplinę w dziedzinie nauk społecznych, co w szczególności dotyczy takich subdyscyplin, jak:


* pedagogika społeczna
* pedagogika czasu wolnego,
* pedagogika opiekuńcza,
* pedagogika animacji kulturalnej,
* pedagogika pracy,
* pedagogika dorosłych,
* pedagogika osób starszych (geragogika),
* pedagogika rodziny,
* pedagogika prenatalna,
* pedagogika specjalna (pedagogika wczesnej interwencji, pedagogika resocjalizacyjna, pedagogika integracyjna, pedagogika zdrowia, surdopedagogika, oligofrenopedagogika, tyflopedagogika, pedagogika terapeutyczna);
* pedagogika szkolna (przedszkolna, wczesnoszkolna, szkoły wyższej), itp.



23 maja 2013

Paradoksy społeczno-edukacyjnej codzienności

Paradoksy pojawiają się tam, gdzie chcą, a więc dlaczego miałyby nie zaistnieć także w sferze społeczno-oświatowej, akademickiej czy w przestrzeni codziennego życia Polaków? Zdaniem filozofów mogą one być traktowane jako motywujące wyzwanie do dociekania prawdy, jak i jako coś niebezpiecznego i paraliżującego, szkodzącego strukturom społecznym czy osobom. Oto kilka z nich:

1) Wynagrodzenie hydraulika za godzinę pracy jest czterokrotnie wyższe od pracy nauczyciela;



2) Obcokrajowcy uczą się historii Polski w miejscach ważnych wydarzeń. Nasi uczniowie - kują z podręczników formułki, by zdać testy.



3) Apel młodzieży do dorosłych:



4) Place zabaw straszą pustkami, a rodzice straszą dzieci, że jak nie odrobią lekcji, to będą musiały iść na podwórko zamiast bawić się tabletem.



5) Tak parkuje samochód przed hotelem z ograniczoną liczbą miejsc polski cham:



6) EKO-PARKING jako wskaźnik efektywności edukacji ekologicznej



7) Miłość zamknięta na kłódkę...


8) Nowe logo akcji "Szkoła z klasą" dla sześciolatków, czyli marketing górą ...



9) Jak tu powiedzieć: "Papuga zielona, co ja, to i ona"?

22 maja 2013

Mechanizm n-1



Ledwo wróciłem do kraju, a tu potworna burza, grzmoty i błyskawice medialne i instytucjonalne, jakie pojawiły się w związku z wyrażeniem przez Zespół ds. Polityki Oświatowej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN opinii na temat projektu nowelizacji Ustawy o systemie oświaty. Skład tego Zespołu i jego opinie są publikowane na stronie KNP PAN. Przewodniczy mu znakomity ekspert od polityki oświatowej, prof. zw. dr hab. Kazimierz Przyszczypkowski z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Członkami Zespołu są: prof. zw. dr hab. Czesław Banach (em. prof. Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie), prof. dr hab. Maria Dudzikowa (em. prof. zw. z WSE UAM w Poznaniu), prof. zw. dr hab. Teresa Hejnicka-Bezwińska z UKW w Bydgoszczy, prof. dr hab. Dorota Klus-Stańska z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego i prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej oraz Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

W zależności od rodzaju projektowanych zmian w polskiej oświacie Zespół wypowiada się na ich temat w zależności od tego, czego one dotyczą. Prof. Maria Dudzikowa od lat pisze znakomite książki na temat polityki oświatowej w kraju, paradoksów i pozorów reform, jakie serwuje polskiemu społeczeństwu MEN. Prof. Teresa Hejnicka-Bezwińska jest autorką wyjątkowych analiz krajowych i światowych raportów oświatowych oraz ewolucji polityki oświatowej w Polsce od końca II wojny światowej po czasy nam współczesne, niezależnie od tego, że jeszcze zajmuje się badaniami w obszarze pedagogiki ogólnej. Prof. Dorota Klus - Stańska z UG jest wybitnym dydaktykiem wczesnoszkolnym, mającym w swoim doświadczeniu nauczycielskim m.in. powołanie do życia w l. 90. XX w. nowatorskiej szkoły, w której program, metody i formy kształcenia odpowiadają najnowszym tendencjom w światowej dydaktyce. To ona też przygotowała opinię na temat ostatniego projektu nowelizacji UoSO.

Komitet Nauk Pedagogicznych PAN działa społecznie. Jego członkowie nie są pracownikami PAN, ale wybranymi przez środowisko naukowe w tajnych wyborach jego przedstawicielami. Na posiedzenia KNP PAN, które dotyczą kluczowych kwestii dla polityki oświatowej czy naukowej w naszym kraju zapraszani są ministrowie, ale nie mają czasu na uczestniczenie w tego typu debatach. Polityka rządzi się innymi prawami, niż oświata i nauka, o czym znakomicie przed laty pisał filozof edukacji prof. Sergiusz Hessen. Rządzący mają prawo nie akceptować opinii, uchwał czy stanowisk eksperckich, które formułowane są nie na zamówienie władzy, nie na umowę o dzieło ze środków unijnych, ale w trosce o dobro publiczne oraz o jawność wyników własnych badań. Tu nie ma żadnego koniunkturalizmu, manipulacji ani ukrytej gry interesów "sił nieczystych".

Żaden z członków KNP PAN nie ubiega się z tego tytułu, jak ma to miejsce w przypadku niektórych celebrytów medialnych, o znalezienie się na liście wyborczej do Parlamentu Europejskiego. Żaden z członków tego Zespołu nie jest przedstawicielem ugrupowań politycznych, by móc przypisywać mu działania partyjnie opozycyjne czy ukierunkowane na poprawność polityczną. Na szczęście, w odróżnieniu od polityków, potrafimy odróżnić propagandę od wiedzy o procesach, które są kluczowe dla jakości kształcenia i wychowywania młodych pokoleń.

Wczoraj uczestniczyłem w dwóch, kluczowych dla pracy akademickiej, debatach: na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy brałem udział w zorganizowanej po raz pierwszy przez Instytut Pedagogiki Sesji Naukowej Magistrantów. Napiszę jeszcze o niej odrębnie, bo jest to znakomita inicjatywa włączania młodzieży akademickiej do debaty naukowej na podstawie przeprowadzonych przez studentów ostatniego roku studiów II stopnia badań w ramach ich prac magisterskich. Od 8.30 do 16.00 nieustannie bombardowano mnie telefonami, esemesami, pocztą elektroniczną w sprawie wyrażonej przez członków KNP PAN opinii na temat projektowanej nowelizacji Ustawy o systemie oświaty. Dziennikarze telewizji publicznej niemalże "molestowali" mnie w tej korespondencji o wypowiedź. I tak nie opublikowali jej na antenie. Tylko straciłem czas, zamiast wcześniej dojechać do Torunia, gdzie już o godz. 17.00 miałem spotkanie na Wydziale Pedagogicznym UMK w sprawie nowelizacji ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym.

Zabawne, bo wracając do domu, a miałem jeszcze do pokonania ponad 250 km usłyszałem w Polskim Radiu komentarza dziennikarzy, że jesienią ma być odwołana minister edukacji narodowej Krystyna Szumilas (już prowadzi się wywiady z jej następczyniami), natomiast trzech pozostałych ministrów, w tym MNiSW - ma dobrowolnie podać się do dymisji, by móc startować w wyborach do Europejskiego Parlamentu z list PO. Mój społeczny, bezinteresowny wysiłek, by rozmawiać z nauczycielami akademickimi i doktorantami znaczącego w kraju Wydziału Nauk Pedagogicznych UMK na temat - także absurdów, jakie mają miejsce w ustanowionym prawie, w tym szczególnie wydanych aktach wykonawczych (można o tym przeczytać w najnowszym Komentarzu do w/w Ustawy profesorów H. Izdebskiego i J. Zielińskiego) i o potrzebie zrównoważonego oraz odpowiedzialnego stosowania prawa w postępowaniach na stopnie i tytuł naukowy, by minimalizować nieuzasadnione straty, być może był czasem straconym. Może nawet i lepiej. Resortem będzie prawdopodobnie kierować już inny polityk, a więc jest nadzieja, że chociaż coś zostanie tu naprawione, zmienione, a my - jak słusznie stwierdził jeden z profesorów - nie zdążymy się jeszcze "ześwinić". Takie czasy.

Nie rozumiem szumu, który powstaje w wyniku konsekwentnych działań akademickiego gremium, z którego opiniami w niektórych kwestiach nikt nie chciał się nawet zapoznać, a są one przecież sukcesywnie przekazywane właściwym adresatom, jak i publikowane dla szerszego odbiorcy. Na stronie KNP PAN są zamieszczane wszystkie komunikaty, wskazujące na treść i zakres działań tego gremium. Rozumiem, że sprawa sześciolatków jest "gorącym kartoflem na patelni debaty publicznej i politycznej", ale przecież opinie naukowców nie są dla władzy istotne, więc nie ma o co kruszyć kopii. Jak stwierdził b. opozycjonista a obecnie przedsiębiorca Władysław Frasyniuk w wywiadzie dla Moniki Olejnik w TVN24 - cytując nieżyjącego już prof. B. Geremka - "nie słuchajcie profesorów, bo oni nie mają nic sensownego do powiedzenia. Tak nam się tylko wydaje, gdyż dysponują większym zasobem słów". Ciekawe, czy ten komentarz dotyczył także autora tej wypowiedzi, skoro sam był profesorem? Czy Frasyniuk nie naruszył jego dobrego imienia? Nagle właściciel przedsiębiorstwa transportowego staje się ekspertem od pedagogiki wczesnoszkolnej? To mamy kolejnego celebrytę od edukacji. To już nie tylko jeden z filozofów kreuje się na znawcę tej problematyki. Teraz nadszedł czas na klasę przedsiębiorców. Tą arogancją wobec ludzi nauki ów interlokutor jedynie potwierdził, że na edukacji zna się każdy, więc nie tylko ma prawo o niej mówić, co mu ślina przyniesie na język, ale i degradować opinie tych, którzy mają w tej dyscyplinie odpowiednie kompetencje. No cóż, psycholog prof. Józef Kozielecki określa kryjący się za tego typu wypowiedziami "mechanizm n-1", to znaczy: "n"= wszyscy są głupi, tylko (-1) nie ten, który tak o nich sądzi.

21 maja 2013

Niecodzienna codzienność Złotej Pragi


Zamieszczam kilka fotografii z moich spotkań z niecodzienną codziennością w stolicy Czech - Pradze:


1) Nosił Pepik Koreankę ...



2) "Rybki" w akwarium, czyli czarne stopy



3) "Szara" uliczka w Pradze ...




4) Malowanie ogniem i pędzlem




5) Poznawanie Pragi z mapą lub w balonie, czyli wielokulturowść




6) Poezja śpiewana i grana





7) Na lotnisku pusty plac zabaw, bo dzieci są już "tabletowe"





8) Czy(m) on tak się zmęczył?



9) Spotkał ją Twardowski